آگهی تأسیس انجمن علمی تحقیق و تصحیح نسخه های خطی ایران در روزنامه رسمی کشور
نسخههای خطی از ارجمندترین و مهمترین میراث تاریخی، فرهنگی و علمی هستند. بیتوجهی به نسخههای خطی، موجب غفلت از میراث گرانبهای علمی و تمدّنی انسانی و تحمیل هزینۀ سرسام آور هزینۀ تجاربههای صورت گرفتۀ تاریخی بر جهان امروز است.
از آنجا که دانش تحقیق و تصحیح نسخههای خطی در ایران، متولی مشخّصی نداشت و پژوهشگران و مصحّحین، پشتوانۀ قابل اتّکاء و ملجأ مطمئنّی برای همگرایی و هم اندیشی تخصّصی خود نداشتند و این موضوع موجب اشاعۀ خطاهایی در شیوۀ علمی پرداخت به این پژوهشها و کاهندگی روزافزون ارج و مقدار تحقیقات این رشته در دانشگاهها و مراکز پژوهشی و کم توجّهی استادان و دانشجویان به آن میشد، از سویی مرکزی برای پردازش نیازهای روز صنعت و فرهنگ و تأمین آن از گنجینۀ تراث مخطوط جهان و کشور وجود نداشت، نیاز جامعهی علمی کشور به تشکّل منسجمی در موضوع تخصّصی تحقیق و تصحیح نسخههای خطی تشخیص داده شد و به همّت پژوهشگران و متخصّصان این رشته با پرچمداری آقای دکتر زهیر طیب و همراهی آقایان دکتر علیمحمد موذنی، دکتر توفیق سبحانی، دکتر احمد خاتمی و تنی چند از استادان دیگر، چراغ انجمن علمی تحقیق و تصحیح نسخههای خطی ایران فروزش یافت.
صفحۀ ویکی پدیای انجمن علمی اتاق فکر این انجمن که از پنج سال قبل شروع به آماده کردن زیرساختها و انتشار آثار پژوهشی در این حوزه با نام «دارالتراث» کرده بود، این اهداف را برای انجمن تعریف کرده است:
- انجام تحقيقات علمي و فرهنگي در سطح ملي و بينالمللي با محققان و متخصصاني كه به گونهاي با علم تحقیق و تصحیح نسخه های خطی سر و كار دارند.
- همكاري با نهادهاي اجرايي، علمي و پژوهشي در زمينه ارزيابي، بازنگري و اجراي طرحها و برنامههاي مربوط به امور آموزش و پژوهش در زمينه علمي موضوع فعاليت انجمن.
- ترغيب و تشويق پژوهشگران و تجليل از محققان و استادان ممتاز.
- ارائه خدمات آموزشي و پژوهشي و فني.
- برگزاري گردهماييهاي علمي در سطح ملي، منطقهاي و بينالمللي.
- انتشار كتب و نشريات علمي.
بعد از تصویب شکل گیری این انجمن در وزارت علوم تحقیقات و فناوری و تهیۀ اساسنامۀ انجمن با کمک کارشناسی کمیسیون انجمن های علمی ایران در آن وزارت، انجمن کار خود را با اعلام تشکیل آن در دانشگاهها، پژوهشگاهها، گروهها و شبکه های اجتماعی علمی آغاز و از متخصصین، پژوهشگران و علاقمندان به نسخ خطی برای عضویت دعوت به عمل آورد که حاصل این دعوت، حضور بیش از 500 تن از استادان و دانش پژوهان این حوزه از ایران و 20 کشور جهان تا کنون است.
فرایندهای جذب و گسترش انجمن به دلیل همه گیری کرونا، بطور کامل در فضای مجازی انجام گرفت و اعضای هیأت مدیره و هیأت رئیسه و ناظران از طریق رأی گیری عمومی، انتخاب و در روز اول اسفند سال 99 اولین جلسه مجمع عمومی به صورت حضوری و آنلاین تشکیل شد.
در نشست مجمع عمومی تأسیس انجمن، مؤسسان با بیان پیشینه و روند شکل گیری و ضرورت تشکیل انجمن، گفتگوهایی در مورد مأموریتهای اجرایی و سیاستگذاری آن انجام دادند تا با همفکری اعضاء، این سیاستها در سه مرحله، صورت اجرا به خود بگیرد:
در مرحلۀ نخست: تسهیل تهیۀ نسخ خطی که دغدغۀ بسیاری از پژوهشگران است؛ این مجموعه با فراهم آوردن 700 هزار نسخه از ایران و برخی کشورهای دیگر، مأخذ مهمی برای پژوهشگران خواهد بود و علاقمندان می توانند بدون هیچ تشریفاتی با اولین تماس با انجمن، نسخ خطی مورد نیاز خود را بدست آوردند.
در مرحلۀ بعد، ترویج تصحیح نسخ خطی در دستور کار انجمن قرار دارد: متاسفانه در ذهن بسیاری از ادیبان و برخی از دانشگاهیان، تصحیح نسخههای خطی، ارزش و اهمیت علمی چندانی ندارد و چیزی بیش از تایپ و ویرایش متن نیست.
آشنایی با اصول و روشهای تحقیق نصّ، نسخه خوانی و نسخه پژوهی و آموزش اصول و قواعد نسخه شناسی و علم تصحیح متن که شاخهای از علم و نتایج آن ارجمند و ذی قیمت است در دستور کار این انجمن قرار دارد.
در مرحله سوم، انتشار نسخ تصحیح شده: این انجمن با حمایت انتشارات دارالتراث Torathpub.ir آثار تصحیحی و تحقیقی را بچاپ می رساند و از پایان نامه های تحصیلی با موضوع تصحیح نسخه های خطی جهت انتشار انها به صورت کتاب پشتیبانی می کند.
نشریه بین المللی دوفصلنامه علمی پژوهشهای نسخه شناسی و تصحیح متون Codicology.ir نیز از تولیدات علمی این انجمن است که در افزون بر 100 نشریه علمی بین المللی ایران در تمامی رشته های علم قرار دارد و در نمایه بین المللی Scopus پذیرفته شده است.
گروه پژوهشی تحقیق، تصحیح و فهرست نگاری نسخه های خطی نیز یکی از ارکان این مجموعه است که به تربیت نیروهای متخصص در برنامه های PostDoc و آموزش عالی آزاد مهارتی می پردازد.
فعالیتهای انجمن علمی تحقیق و تصحیح نسخههای خطی ایران در پایگاه اینترنتی makhtootat.ir قابل مشاهده است و علاقمندان و پژوهشگران دارای مدارک ارشد و دکتری یا مصححین حرفهای دارای آثار قابل داوری از طریق این پایگاه تعاملی میتوانند در انجمن علمی عضویت یافته شوند و از خدمات و فعالیتهای انجمن بهرهمند شوند.